Google’s chief executive officer Sundar Pichai rejected claims of political bias against conservatives while emphasizing the American roots of the internet company in his first-ever appearance before Congress.
Again and again, Pichai stressed during the Tuesday hearing that Google operates “without political bias,” as Republican lawmakers hammered him over allegations that the search engine manipulates results to show conservatives in a negative light or suppresses the viewpoints of right-leaning voices.
Một vài từ vựng tiêu biểu cần biết để người đọc có thể hiểu nghĩa của đoạn này.
- reject ~ phủ nhận (tr. 31)
- claim ~ tuyên bố (tr. 90)
- stress ~ nhấn mạnh (tr. 163)
- manipulate ~ thao túng (tr. 40)
- emphasise ~ nhấn mạnh (tr. 26)
- suppress ~ chặn, che giấu (tr. 248)
- allegation ~ sự cáo buộc (tr. 249)
Những từ nêu trên, đều được liệt kê trong sách Từ vựng Anh ngữ Ứng dụng©. Những tờ báo tiếng Anh (nhất là các phiên bản quốc tế) thường chỉ sử dụng một lượng từ nhất định; cho nên, nắm vững lượng từ này thì bạn đọc phi bản ngữ (non-native) có thể đọc tương đối tốt.
Xem đầy đủ bài báo tại Google hearing: CEO Sundar Pichai tells Congress there are no ‘current plans’ for China, rejects bias claims.
Đoạn trích trên, nếu chuyển ngữ sang tiếng Việt thì có vài chỗ khó.
Danh từ “conservative”
Thứ nhất, danh từ “conservative” (lĩnh vực chính trị) được giải thích là “someone who does not like changes in politics, ideas, or fashion“. Trong tiếng Việt, tạm hiểu là “những người không thích sự thay đổi trong chính trị, các ý tưởng hoặc thời trang“.
Tìm một từ tương đương của “conservative” trong tiếng Việt rất khó và thậm chí là không thể. Truyền thông Việt Nam thường dịch là “người bảo thủ”. Thầy cho rằng đây là cách dịch là không chính xác, vì từ “bảo thủ” thì hoàn toàn có ý nghĩa tiêu cực, rất khác so với ý nghĩa của từ này trong tiếng Anh.
Không thích sự thay đổi và duy trì giá trị truyền thống là một quan điểm sống, một quan điểm chính trị và xã hội. Tùy từng trường hợp khác nhau mà có thể là tốt hay không tốt. Nếu dùng một từ tiêu cực như “bảo thủ” để dịch thì sẽ tạo cảm giác tiêu cực cho người đọc.
Thông tin thêm, nền chính trị Anh có “Conservative Party” (còn gọi là Tory), trong tiếng Việt, đảng này được dịch là “Đảng bảo thủ”. Theo thầy thì chưa chính xác, vì như đã giải thích ở trên, bảo thủ là mang nghĩa tiêu cực. Không ai lại đi bầu cho sự tiêu cực cả.
Thực chất, người theo “Conservative Party” là những người ủng hộ doanh nghiệp, phản đối (oppose) đánh thuế cao và sự tham gia (involvement) của chính phủ trong công nghiệp.
Thủ tướng Anh hiện tại, bà Theresa May, là thành viên của Conservative Party và người tiền nhiệm David Cameron cũng chung đảng này. Hai thủ tướng Anh nổi tiếng là Winston Churchill (1874 – 1965) và bà đầm thép Margaret Thatcher (1975–1990) đều là thành viên của Conservative Party. Đây là đảng phái chính trị lớn ở Anh.
Trong tiếng Việt, có một từ trái nghĩa với “bảo thủ”, đó là “cấp tiến” (trong tiếng Anh, có thể dùng chữ “forward-thinking” để nói). “Cấp tiến” hay “đổi mới” nghe là có cảm nhận tốt ngay. Nhưng, như thầy đã nói, tốt hay xấu thì phải tùy vào từng trường hợp mà xem xét.
Cụm từ “American roots”
Thứ hai, phải có am hiểu về chính trị, văn hóa và công nghệ thì mới hiểu được cụm “American roots” trong ngữ cảnh này. Từ này, hiểu nghĩa đen là “nguồn gốc Mỹ”.
Tuy nhiên, nếu dịch như vậy thì không phản ánh hết ý nghĩa trong hoàn cảnh hiện tại. Cụm từ “American roots”, trong trường hợp này, phải hiểu là “những giá trị của Mỹ” mà từ đó công ty Google được “xây dựng” nên và công ty sẽ tiếp tục “mang lại” những giá trị đó.
Những giá trị Mỹ ở đây có thể là sự tự do và dân chủ. Ông Pichai, Giám đốc điều hành của Google, nhắc lại điều này trước Quốc hội Mỹ trong bối cảnh công ty đang bị cáo buộc can thiệp vào kết quả tìm kiếm, cũng như nhượng bộ một số quốc gia khác (nơi mà Google đang muốn mở rộng thị trường) trong việc kiểm duyệt thông tin, và hạn chế tự do trên Internet.
Đoạn trên còn một vài chỗ cũng khó chuyển ngữ cho hay mà thầy không tiện nói thêm, như vị trí đặt cụm từ “in the Tuesday hearing” hay nghĩa của cụm từ “right-leaning voice” v.v. Hôm nào có dịp, thầy sẽ cho các bạn một bản dịch hay.
Như thầy đã từng nói, tiếng Anh hơn 1000 năm tuổi, trong khi tiếng Viêt khoảng hơn 300 năm tuổi. Độ kết tinh văn hóa của mỗi ngôn ngữ là khác nhau, rất khó cho việc biên phiên dịch. Và việc biên phiên dịch đòi hỏi kiến thức văn hóa xã hội rất sâu và tinh tế.
