Trong tiếng Anh, có môn “hình thái học” (morphology) giúp các bạn hiểu rõ cách chia tách và cấu tạo của một từ để phân tích và hiểu rõ hơn nghĩa của từ. Không hoàn toàn là chính xác, nhưng cũng là một “thú vui” (hobby). Nhân đây bàn về 3 vấn đề Dạy, Học và Giáo dục.
Lấy ví dụ sau. Động từ “educate“ nghĩa là “to teach a child at a school, college, or university” (Longman Dictionary of Contemporary English 6th).
(tạm dịch: “giáo dục” là “dạy, đặc biệt là dạy trong hệ thống trường học”)
Tương tự, “education“ nghĩa là “the process of teaching or learning, especially in a school or college, or the knowledge that you get from this”. (Cambridge Advanced Learner’s Dictionary 4th).
(tạm dịch: “giáo dục/ sự giáo dục” là “quá trình dạy và học, đặc biệt là trong hệ thống trường học hoặc đại học, hoặc kiến thức có được từ quá trình đó”)
Bản chất của việc dạy (teaching) không có gì sai. Tuy nhiên, việc dạy trong nhà trường (education) luôn theo một định hướng và phục vụ cho mục đích chính trị, kinh tế, và xã hội nhất định nào đó.
Cho nên, chúng ta trân trọng việc học (learning) và việc dạy (teaching) đơn thuần, còn đối với sự giáo dục (education), còn phải tùy trường hợp, tùy điều kiện và hoàn cảnh xã hội.
“Teaching” và “learning” đơn thuần có bản chất tốt đẹp, nhưng nếu đặt vào bối cảnh trường học, chịu sự quản lý và kiểm soát để phục vụ cho các mục đích chính trị, kinh tế và xã hội nhất định, cũng nên được cân nhắc nhiều khía cạnh, góc độ và trường hợp khác nhau. Muốn nói “education” là tốt hay xấu, còn phải tùy vào nhiều yếu tố.
Nói riêng trong khi viết tiếng Anh, các bạn viết câu “Education plays an important role in society.” là suy nghĩ và lối viết hơi chủ quan. Ở một mức độ nào đó, “education” cũng là “tool to rule” hoặc “tool to control” thì làm sao mà quan trọng cho cả xã hội?
Nên viết là “Education, which aims to enlighten people, plays an important role in society”.
